Hantum

Is een terpdorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.

Het ligt ten noordwesten van Dokkum, tussen Hiaure, Brantgum, Ternaard en Hantumhuizen. De dorpskern ligt aan de westkant van de Hantumervaart. De dorpen Hiaure, Hantum, Hantumeruitburen en Hantumhuizen worden samen ook wel de 4H-dorpen genoemd en vormen een gezamenlijke gemeenschap. In 2019 telde het dorp 405 inwoners. Onder het dorp valt ook een deel van de buurtschap Hantumerhoek.

Geschiedenis

Het dorp is ontstaan op een terp die enkele eeuwen voor de christelijke jaartelling werd opgeworpen. De terp werd opgeworpen op een kwelderwal en is in laagjes opgebouwd. De terp is grotendeels afgegraven in de 19e eeuw.

De plaats werd in de 12e eeuw in een kopie van een document uit 944-45 vermeld als Hanaten. In 1335 werd het vermeld als in Honttum, in 1431 als to Hontim, in als 1465 Hantem en in 1505 als Hantum. Wat de plaatsnaam precies duidt is onduidelijk. Vroeger werd er wel gedacht dat het de woonplaats (heem/um) van de persoon Hund was, afgeleid van gereconstrueerde naam Hand-hêm.

Of via de gereconstrueerde naam Hana-tun dat het een omheinde erf was van de persoon Hana. Latere verklaringen zijn er ook, die meer uitgaan van de hoge ouderdom van de plaatsnaam. Zo zou het kunnen duiden op dat het 'wit' was of bij iets wits(kleurig) lag, via de gedeeltelijk gegermaniseerde naam die verbonden wordt aan de het Oudkeltische woord cant (dat wit dan betekent). Maar het zou ook een Pregermaanse waternaam kunnen zijn, de gereconstrueerde waternaam Kanatôs, wat de betekenis schitterend of goud(kleurig) in zich draagt.

Tot 1984 behoorde Hantum tot de gemeente Westdongeradeel. Van 1984 tot 2019 lag het in de gemeente Dongeradeel, waarna deze opging in de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân.

Nicolaaskerk te Hantum

Bron + lees verder op Wikipedia

Hantumeruitburen 

(Fries: Hantumer Utbuorren of Hantumerútbuorren) Is een dorp in de gemeente Noardeast-Fryslân, in de Nederlandse provincie Friesland.

Het ligt ten noorden van Dokkum, ten zuidwesten van Niawier, ten zuiden van Hantumhuizen en ten zuidoosten van Hantum. Het dorp heeft geen echte dorpskern, maar de bewoning is ten westen van de Paesens gelegen.

De dorpen Hiaure, Hantum, Hantumeruitburen en Hantumhuizen worden samen ook wel de 4H-dorpen genoemd en vormen een gezamenlijke gemeenschap.

In 2019 telde het dorp 70 inwoners. Onder het dorp valt ook een deeltje van de buurtschap Hantumerhoek, via de terp Rhoderterp en de Miedend. Deze worden soms echter ook direct bij het dorp gerekend ondanks dat ze niet direct over land met het dorp is verbonden.

Geschiedenis

Het dorp is ontstaan uit verschillende buurtjes/nederzettingen. Men zou Hantumeruitburen kunnen duiden als een streeknaam. Net als Hantumhuizen ontwikkelde het zich in de middeleeuwen. De streeknaam duidt op de ligging buiten de kom van Hantum, maar wel behorend tot het dorpsgebied van Hantum. De hoofdkern van de streek was het op een terp ontstane Bierum.

Dit werd in 1511 vermeld als Berum, in 1543 als Birem en in 1664 als Bierum. De plaatsnaam is een meervoud van het Oudfriese woord bêre, dat huis of schuur betekent. De andere plaatsen die tot de streek behoorden waren: Rhoderterp, Miedend, Germerhuysen en Nijehuis. De laatste twee vormen samen met Bierum het dorp, dat geheel verspreid is gelegen.

De tegenwoordige Staat van Friesland uit 1786 meldt dat de streek gezamenlijk 13 stemgerechtigde plaatsen had voor de grietenij. Daarmee werd aangegeven dat de streek als een zelfstandige gemeenschap werd beschouwd. Maar het had geen kerk of school, daarmee werd het vaak nog niet direct tot dorp benoemd. Dat veranderde pas in de loop van de 20ste eeuw. In 1961 verscheen het als plaatsnaam op het kadaster.

Tot 1984 behoorde Hantumeruitburen tot de gemeente Westdongeradeel. Van 1984 tot 2019 lag het in de gemeente Dongeradeel, waarna deze opging in de nieuwe gemeente Noardeast-Fryslân.

Bron + lees verder op Wikipedia